با کاروان حله
مجموعه ای مشتمل بر بیست مقاله درباره بیست تن از شاعران بزرگ زبان فارسی به قلم عبدالحسین زرین کوب (1301-1378) دانشمند معاصر. رودکی، فردوسی، فرخی، منوچهری، ناصر خسرو، مسعود سعد، خیام، سنایی، انوری، خاقانی، نظامی، عطار، مولوی، سعدی، امیر خسرو دهلوی، ابن یمین، حافظ، جامی، صائب و بهار شاعران برگزیده از این مجموعه‌اند.
زرین کوب با تألیف این مقاله قصد داشته است مجموعه‌ای ترتیب دهد که از درازگویی‌ها و تحقیقات پر دامنه دیگر محققان به دور باشد و شعر پیشینیان را برای جوانان آسان فهم کند و شوق و علاقه آنان را به شعر و ادب بیفزاید، او بر آن است که برای تحقیق درباره سرگذشت شاعران، بررسی اوضاع و احوال اجتماعی دوران حیات آنان، مطالعه نسخه‌های موجود آثار و دقت در شیوه زبان و بیان آنان تا بدان حد مهم است که ضرورت داشته باشد. از این رو در نگارش این مقاله‌ها اختصار را رعایت کرده است. طولانی‌ترین مقاله پیر نیشابور (خیام) در 26 صفحه و کوتاه‌ترین مقاله دهقان شاعر (ابن یمین) در 6 صفحه است. و نویسنده در همین چند صفحه با استفاده از منابع گوناگون از قبیل تذکره‌ها و کتاب‌های تاریخی آثار محققان و اشعار خود شاعر و اشارات شاعران دیگر، اطلاعاتی درباره اوضاع اجتماعی شرح احوال و همچنین آثار شاعر به دست داده است.
رعایت اختصار بیش از اندازه نویسنده را بر آن داشته است که در بسیاری موارد از نقل اشعار شاعر یا نقل قول دیگران درباره او علیرغم آن که می‌توانست گوشه‌ای از زندگی شاعر را بهتر به خواننده نشان دهد، خودداری کند. از این رو برای خواننده بدون سابقه ذهنی مطالب گنگ و مبهم مانده است. مؤلف برای عرضه طرز تفکر شاعر به منثور کردن اشعار وی پرداخته در حالی که نقل مستقیم شعرها می‌توانست خواننده را با شیوه سخن شاعر آشنا کند.
با آن که عنوان توضیحی کتاب مجموعه نقد ادبی است، نمی‌توان آن را نقد به معنی دقیق کلمه دانست زیرا اغلب مقاله‌های آن فقط درباره زندگی شاعر و طرز اندیشه و تفکر او در متن جامعه‌ای که در آن می‌زیسته است اطلاعاتی به دست می‌دهد. نثر با کاروان حله ادیبانه است. باید گفت که این اثر طلیعه تحقیقات پر دامنه و عالمانه زرین کوب است که در آثار متعدد و متنوع او جلوه‌گر شده است و تنها از همین جهت اهمیت دارد. و نباید آن را چیزی بیش از نخستین تلاش‌های آزمایشی در راه نقد ادبی شمرد. اغلب این مقاله‌ها، ابتدا به تدریج در مجله‌های ادبی و سپس به صورت مجموعه‌ای جداگانه چاپ شده است.
میمنت میر صادقی. فرهنگ آثار ایرانی اسلامی. سروش
منبع: http://www.ketabnews.com