اتحادیه ی ابلهان
اتحادیه ی ابلهان یکی از بدیع ترین کتاب هایی بود که من تا حالا خوندم. و یکی از غیر دلچسب ترینشون. من کتاب را به زبان اصلی خوندم و هر چند وقت و حوصله مقایسه ترجمه با متن را ندارم حدس می زنم آقای خاکسار کار دشواری در ترجمه کتاب پیش رو داشته که به گواهی همسرم خوب از پسش برآمده. کتاب پر از لغات برای من نامانوس بود. و لغاتی که صرف وجودشان در یک زبان تعجب آور بود. مثلا من نمی دونستم که در زبان انگلیسی یک لغت هست که معادل این جمله است: "آدمی که بین هشتاد و نود سال سن دارد= octogenarian" مشابه این لغت برای دهه قبلش هم در کتاب هست: septuagenarian.
متاسفانه یادداشت نکردم اما در این کتاب به بیش از ده لغت مختلف توهین آمیز برای خطاب به زنان برخوردم که همه شان به بی بندوباری ج ن س ی اشاره می کردند.
مترجم در مقدمه اش این کتاب را یکی از بامزه ترین کتاب های تاریخ ادبیات معرفی کرده. من چنین حسی نسبت بهش ندارم اما می دونم که این ناشی از اینه که من زیاد حس طنز ندارم. مثلا در شرایطی که همسر و پسرم از ته دل به فیلم های پلنگ صورتی (پیتر سلرز) می خندن من به ندرت ممکنه لبخند بزنم.
اول کتاب یک حمله از جاناتان سویفت آمده: "وقتی نابغه ای حقیقی در دنیا پیدا می شود می توانید او را از این نشانه بشناسید: تمام ابلهان علیه اش متحد می شوند."
حتما منظور نویسنده این بوده که ایگناتیوس رایلی- قهرمان کتاب اتحادیه ی ابلهان- یکی از این نابغه هاست و بقیه آدم های کتاب جمع ابلهان هستند. اما کتاب کلکسیون کاملی از شخصیت های ابله داره. حتی ایگناتیوس هم موجود ابلهی است. ابلهی که تحصیلات آکادمیک داره و قلنبه سلنبه حرف می زنه (در بین اندک کتاب انگلیسی ای که تا حالا خوندم، هیچ کدوم به اندازه اتحادیه ی ابلهان وادارم نکردن به دیکشنری مراجعه کنم. کاری که برای تنبل دست اولی مثل من خیلی سخته. حتی وقتی دیکشنری داخلی ای بوک ریدر باشه!). اما ابلهی که در عین بلاهت به دلیل وقاحت بیش از حدش، بی پروا دروغ گفتنش و احساس حق به جانبی ای که با برخی شخصیت های سیاسی روز رقابت می کنه، و البته خوش شانسی هایی که میاره خودش رو نجات میده.
بعید می دونم کس دیگری در زمینه چیزی که الان خواهم گفت با من هم عقیده باشه اما کتاب اتحادیه ی ابلهان از نظر من جزء ادبیات "ضد زن" دسته بندی میشه. حساسیت من نسبت به دید نویسندگان کتاب و فیلم سازان نبست به زنان کم کم داره جنبه کاریکاتور به خودش می گیره و به همین دلیل اخیرا از طرح دیدگاهم در جمع دوستان خودداری می کنم. اما اینجا چاردیواری اختیاری منه و هر چی دلم بخواد می نویسم.
کتاب در عین این که هیچ شخصیت سمپاتیک و دوست داشتنی ای نداره نسبت به زنان نامهربان تر از مردهاست. سه شخصیت مرد اصلی کتاب از نظر من اینها هستند: جونز، سیاه پوستی که با دستمزدی کمتر از حداقل در بار نایت آو جوی (night of joy) کار می کنه و توسط صاحب بار- لانا لی- استثمار میشه و تهدید دستگیر شدن به وسیله دوستان لانا لی در اداره پلیس مثل شمشیر داموکلس دائما بالای سرشه، آقای گاس لوی صاحب levi pants که دائما از سوی همسرش تحقیر میشه، و ایگناتیوس رایلی- شخصیت اصلی کتاب- مرد سی ساله ای که ده سال دانشگاه رفته و هیچ کاری به جز حوردن و آروغ زدن و- در شرایطی که "دریچه" اش باز باشه باد در کردن انجام نمیده و احتمالا به زعم نویسنده قربانی مادر خودخواهشه که گاهی دمی به خمره می زنه و 21 سال پس از مرگ پدر ایگناتیوس به فکر ازدواج مجدد افتاده و مایله که شر این انگل را از سر خودش کم کنه. در نهایت اما هر سه این مردان به نوعی موفق میشن شر این زنان سوء استفاده چی را از سر خودشون کم کنن و عاقبت بخیر بشن.
این نوع نگاه به زنان در کتاب ببر سفید هم هست. جایی که زنان همدست سیستمی که توده مردم را استثمار می کنه تلقی میشن و فقط به پول فکر می کنن. وقاحت ببر سفید اما از اتحادیه ی ابلهان بیشتره چون زنان "طماع" و "پول پرست" ببر سفید زنان فقیر و فاقد حقوق پایین ترین اقشار جامعه هند هستند.
تا حالا کتابی نخونده بودم که دلم بخواد سر شخصیت اصلی اش را با تخماق بکوبم و آرزو کنم گیر بیفته و به سزای وقاحتش برسه. هر چند حسم نسبت به ایگناتیوس رایلی همیشه هم خشم و نفرت نبود. گاهی کمی دلم براش می سوخت. و به نظرم همین حس متناقض نسبت به او- و تعهد نسبت به گروه کتابخونی- و البته کنجکاوی نسبت به کتابی که این همه تمجید شده و جایزه پولیتزر گرفته بود که باعث شد کتاب را تا آخر بخونم.
اتحادیه ی ابلهان قراره فیلم بشه. همین چند روز پیش داشتم به همسرم می گفتم که فکر می کنم کتاب به این دلیل تا حالا به فیلم تبدیل نشده که هیچ شخصیت سمپاتیکی نداره و این از نظر تجاری خوب نیست. معلوم شد که استدلال من غلط بوده و اتحادیه ی ابلهان قراره فیلم بشه. نمی دونم برای نقش میرنا مینکف چه کسی را کاندید کرده اند اما من- تقریبا تا اواخر کتاب- میرنا را با قیافه ی هلنا بونام کارتر تصور می کردم. شاید چون کمتر هنرپیشه زنی را مثل اون در نقش های عجیب و غریب- مثل نقشش در fight club دیده ام. خیلی کنجکاوم بدونم کی نقش ایگناتیوس را بازی خواهد کرد.