به نام خدا

#زمین_سوخته، #محمود،_احمد، نشر #معین

"احمد محمود" نویسنده‌ی بزرگیست، نویسنده‌ای ‌که به خاطر دیالوگ‌های خوب داستان‌هاش و این که خیلی‌کم وارد درونیات ذهنی شخصیت‌های داستان‌هاش می‌شه دوستش دارم. نقطه‌ضعف داستان "زمین سوخته" اینه که هیچ گره‌ی خاصی نداره و داستان برشی از چند ماه اول جنگه بدون هیچ اتفاق خاصی، هر چند که خود جنگ تمام لحظه‌ها را به اتفاق‌های خاص تبدیل می‌کنه (مثل کشته شدن برادر راوی و مشکلات روانی برادر دیگه‌ش و ...). هم‌زمانی خوندن این کتاب برای من با روزهایی که تازه جنگ ۱۲ روزه‌ی ایران و اسرائیل تمام شده باعث شد خیلی بیش‌تر اتفاقات کتاب برای من ملموس باشه هر چند من جنگ خیلی‌خیلی طولانی‌تری را در کودکی تجربه کردم که حداقل چون کودک بودم برای من خیلی‌ترس‌ناک‌تر بوده. راوی داستان هیچ اطلاعاتی از خودش نمی‌ده و فقط روايت می‌کنه، این نکته‌ی جالبیه، راوی قهرمان نیست و قهرمان‌بازی هم در نمیاره. به قول احسان عبدی‌پور راوی‌های داستان‌های "احمد محمود" دون شأن خودشون می‌دونن که وارد یه سری مسائل بشن. امتیاز: ۶ از ۱۰.

(خطر لو رفتن داستان (اسپویل))

در تابستان ۱۳۵۹ راوی که با مادر، خواهر و چند برادر خود در اهواز زنده‌گی می‌کند هم‌چون دیگر اهالی منطقه شاهد آغاز جنگ تحمیلی ایران‌وعراق است. جنگی که در آغاز از سوی مردم جدی انگاشته نمی‌شود؛ اما خیلی‌زود تبعات و آثار جنگ دامن‌گیر مردم و دولت می‌شود.
با آغاز جنگ تحمیلی و شروع بمباران مناطق مسکونی، خانواده‌ی راوی نیز مانند سایر مردم در صدد مهاجرت برمی‌آیند اما این کار چندان ساده نیست. کارمندان اداره طبق بخش‌نامه‌ی استان‌داری موظف به حضور در محل کار خود هستند، افزون بر آن‌ که خروج از شهر هم به خاطر ازدحام مردم مشکلات خاص خود را دارد.
خانواده‌ی راوی به دشواری با قطار شهر را ترک می‌کنند و تنها راوی و دو برادرش یعنی «خالد» و «شاهد» به اقتضای موقعیت شغلی مانده‌گار می‌شوند. دیری نمی‌گذرد که «خالد» بر اثر اصابت ترکش شهید می‌شود. در پی این حادثه، «شاهد» برادر خالد شرایط روحی‌وروانی خود را از دست می‌دهد و برای درمان نزد خانواده می‌رود. راوی که اینک تنها مانده یک روز خانه را ترک می‌کند و به منزل «ننه‌باران» می‌رود.
از آن پس او بیش از پیش نظاره‌گر واکنش‌های مردم، برخی سودجویی‌ها و فداکاری‌های افراد است. در این بخش از رمان، فقر، کم‌بود غذا و بی‌کاری ناشی از تخلیه‌ی شهر و عدم‌امنیت در منطقه و هرج‌و‌مرج حاکم بر فضای شهر هرچه بیش‌تر و پررنگ‌تر توصیف می‌شود. مهم‌تر از همه‌ی این‌ها حملات هوایی و زمینی پیاپی و کشته‌شدن آشنایان و دوستان راوی، او و سایر شخصیت‌های داستان را بهت‌زده و نگران می‌کند.
در واقع این وقایع بخش عظیمی از استخوان‌بندی محتوای رمان را شکل می‌دهد. سرانجام راوی یک شب به خانه‌ی خود برمی‌گردد تا طبق قرار، برادرش «صابر» به او تلفن بزند. بعد از صحبت با «صابر» به دلیل بیماری برادرش «شاهد» تصمیم می‌گیرد که فردا نزد خانواده‌اش برود. صبح زود راوی که برای خوابیدن قرص والیوم خورده و در خواب عمیقیست از صدای مهیب موشک بیدار می‌شود و متوجه می‌شود که موشک به اطراف منزل «ننه باران» اصابت کرده و به سمت محله‌ی «ننه باران» به راه می‌افتد و ناباورانه خود را در برابر تلی از خاک‌ودود و اجساد اهالی محل می‌بیند.

صدای محمدمیکانیک منفجر می‌شود

«دشمن تکاپوی بیهوده می‌کند»
«تاریخ شاهد است»

صدای محمدمیکانیک بلندگو را می‌ترکاند

«در هر کنار و گوشه این بوم داغدار»
«بس خون پاک که بر خاک ریخته است»

دست راست محمدمیکانیک بالا می‌رود. انگشت کوچک دست راستش از بند دوم، زیر قیچی آهن‌بری رفته است.

«این دامگاه آخر چنگیزهاست»
«آرامگاه مغولها»

صدای محمدمیکانیک تا دوردستها می‌رود

«بگذار مقبره‌شان را»
«با دست خویش بسازند»

صدای انفجار گاه‌به‌گاه گلوله‌های توپ با صدای پرتوان محمدمیکانیک درهم می‌شود

«بگذار فاتحه‌شان را»
«خود بر مزار خویش بخوانند»
«اما»

رگبارهای ضدهوائی زیر کلام اوج‌گیرنده محمدمیکانیک خفه می‌شوند

«اما»
«ما را چه باک که تهمینه‌های ما»
«سرشار نطفه سهرابند»

نگاهم به ننه‌باران کشیده می‌شود. مثل خدنگ، راست ایستاده است. قنداق تفنگ تو پنجه‌اش فشرده می‌شود. نوار فشنگ رو سینه‌اش برق می‌زند. نگاه ننه‌باران، انگار که از آتش است.
دست محمدمیکانیک همراه تفنگ بالا می‌رود

«ما از سلاله فولادیم»۱


۱ بخشی از شعر «تهمینه‌های ما همه سرشار نطفه سهرابند»، از احمد عزیزی.



#زمین_سوخته، #محمود،_احمد، نشر #معین، صص ۲۵۵ و ۲۵۶

سه کتاب که هر کدام شامل چند داستان کوتاه هستند در این کتاب جمع‌آوری شده‌اند. سه کتاب "مول"، "دریا هنوز آرام است" و "بیهودگی" اولین آثار احمد محمود هستند که به ترتیب در سال‌های 1338، 1339 و 1341 چاپ شده‌اند. کتاب بیهودگی شامل سه داستان کوتاه تکرار، آلاچیق و بیهودگی است که آلاچیق و بیهودگی را دوست داشتم.

داستان خیلی خوب و گیرا شروع شد ولی کم‌کم متوسط و حتی گاهی می‌شه گفت ضعیف شد. داستان کتاب در حدود سال 31 و با زمینه‌ی اجتماعی ملی شدن صنعت نفت اتفاق می‌افتد. کتاب بعد از سال 59 اجازه‌ی نشر پیدا نکرده است.

(خطر لو رفتن داستان (اسپویل))

خالد نوجوانی است در خانواده‌ای که به سختی روزگار می‌گذرانند، پدر خالد بعد از مدتی که مغازه‌ی آهن‌گری‌اش درآمدی ندارد برای کار به کویت می‌رود و خالد هم با وجود سن کم در قهوه‌خانه‌ی یکی از هم‌سایه‌هایشان مشغول به کار می‌شود، خالد کم‌کم با گروهی که طرف‌دار نهضت ملی شدن صنعت نفت هستند و اعلامیه و روزنامه پخش می‌کنند آشنا می‌شود و از اعضای این گروه می‌شود. خالد را با چمدانی از روزنامه، کتاب و اعلامیه بازداشت می‌کنند او منکر می‌شود و فرار می‌کند ولی دوباره بازداشت می‌شود. خالد بعد از مقاومت زیاد در برابر شکنجه‌ها به یک سال زندان محکوم می‌شود، در زندان کیفیت آب و غذای زندانی‌ها خیلی پایین است. خالد به هم‌راه پندار (که از هم‌فکرانش در بیرون زندان بوده و او هم دست‌گیر شده) اعتصابی را ره‌بری می‌کنند و در آخر خالد که حدود 100 روز از محکومیتش مانده مابقی محکومیتش را در انفرادی با شرایطی سخت سر می‌کند و در آخر داستان از زندان آزاد می‌شود.

منبع: https://www.iranketab.ir

جلد چاپ اول رمان همسایه‌ها (۱۳۵۳)